Leczenie zaniku nerwu wzrokowego (ONA) komórkami macierzystymi

Nie ma określonego czasu na leczenie komórkami macierzystymi, ale podobnie jak w przypadku wielu innych schorzeń neurologicznych, zalecamy rozpoczęcie terapii komórkami macierzystymi wcześnie po postawieniu diagnozy. Wynika to z faktu, że im wcześniej interwencja komórek macierzystych zostanie podjęta, tym łatwiej jest zapobiec dalszemu uszkodzeniu obecnych komórek i przywrócić normalne funkcjonowanie siatkówki lub oka, zanim dojdzie do trwałego uszkodzenia lub zajęcia dołka. Nadal musimy informować, że korzyści kliniczne nie są w 100% gwarantowane, jak w przypadku każdej interwencji, a konsultacja z naszymi specjalistami przed poddaniem się zabiegowi jest niezwykle ważna, aby uzyskać więcej informacji na temat procedury i szacowanej możliwości powodzenia leczenia w indywidualnym przypadku.

W Beike stosujemy komórki macierzyste pochodzące ze sznura pępowinowego w leczeniu ONA i zaburzeń siatkówki, zarówno mezenchymalne/tkankowe związane ze sznurem pępowinowym, jak i próbki komórek krwi/hematopoetycznych pobrane od zdrowych matek po normalnym porodzie. Jak wspomniano wcześniej, jednoczesne podawanie obu rodzajów komórek macierzystych zapewnia lepsze wyniki.

Do tej pory nie przeprowadzono ani jednego badania – zgodnie z naszą wiedzą – które porównywałoby różne typy komórek macierzystych pod względem bezpieczeństwa i skuteczności, szczególnie u pacjentów z zaburzeniami siatkówki lub nerwu wzrokowego. Możemy jednak podsumować różne źródła komórek macierzystych, które zostały przetestowane w tych zaburzeniach. Każda forma komórek macierzystych ma swoje zalety i wady, o których będzie jeszcze mowa. Różne źródła komórek macierzystych, które zostały przetestowane w ONA obejmują (11):

• Mezenchymalne komórki macierzyste: Są to komórki macierzyste uzyskane z tkanki tłuszczowej, szpiku kostnego lub tkanek pępowinowych – które faktycznie wykorzystujemy w Beike. Komórki te mogą być łatwo produkowane w większych ilościach, aby pomieścić większą liczbę pacjentów i zapewnić lepszą skuteczność, mają lepszą odpowiedź w chorobach neurologicznych – w tym ONA i zaburzeniach siatkówki – mają lepszą zdolność różnicowania się w komórki siatkówki i mają lepsze działanie zapobiegające śmierci komórek w przypadku stanów zwyrodnieniowych, takich jak ONA, które już mają trwający proces destrukcyjny – w porównaniu z innymi komórkami macierzystymi.
• Embrionalne komórki macierzyste: Innym rodzajem komórek macierzystych są embrionalne komórki macierzyste. Komórki te również mogą różnicować się w fotoreceptory, ale są trudne do uzyskania i budzą obawy etyczne dotyczące ich źródeł.
• Dorosłe pluripotencjalne komórki macierzyste: Są one kolejnym źródłem, które może być produkowane w dużych ilościach; jednak ich zdolności różnicowania są ponownie ograniczone.

Po dokładnym przeanalizowaniu wszystkich korzyści i zagrożeń związanych z każdym typem, zdecydowaliśmy się na zastosowanie mezenchymalnych komórek macierzystych pochodzących ze sznura pępowiny, które zostały najszerzej przebadane; z najmniejszą liczbą zgłaszanych skutków ubocznych.

Oprócz źródła komórek macierzystych, istnieje również wiele dróg ich podawania. Większość badań klinicznych testujących terapię komórkami macierzystymi w ONA i zaburzeniach siatkówki wykorzystuje łączone drogi podawania, w tym (11):

• Dożylnie (do krwi)
• Dooponowo (do płynu mózgowo-rdzeniowego otaczającego mózg)
• Retrobulbar (za okiem, gdzie znajduje się nerw wzrokowy)
• Wewnątrzgałkowe (do oka)
• Drogi dożylne (do ciała szklistego oka)

W Beike stosujemy łączoną drogę dożylną i dokanałową, a niektórzy pacjenci kwalifikują się do dwóch dodatkowych wstrzyknięć dokanałowych w zależności od różnych czynników.

Biorąc pod uwagę, że zanik nerwu wzrokowego występuje z powodu zwyrodnienia nerwu, możliwości jego leczenia są ograniczone, podobnie jak w przypadku innych schorzeń neurologicznych. Gdy pierwotna przyczyna uszkodzenia powoduje zanik nerwów wzrokowych, uszkodzenie jest zwykle nieodwracalne i nie reaguje na konwencjonalne metody leczenia. Dlatego obecne leczenie zwykle koncentruje się na zmniejszeniu/usunięciu urazu uszkadzającego siatkówkę lub nerw wzrokowy przed wejściem w etap rzeczywistego zaniku nerwu wzrokowego. Takie metody leczenia obejmują (1, 2, 4-6):

• Kortykosteroidy: Sterydy są silnymi lekami przeciwzapalnymi, które mogą zmniejszyć stan zapalny nerwu wzrokowego lub siatkówki spowodowany urazem lub nowotworem.
• Modyfikacje stylu życia: Obejmują one stosowanie zdrowej diety, ćwiczenia fizyczne, zaprzestanie palenia tytoniu i spożywania alkoholu itp.
• Leki anty-VEGF i inne leki antyangiogenne: Leki te są korzystne tylko w jednym typie zwyrodnienia plamki żółtej/siatkówki znanym jako „mokre zwyrodnienie plamki związane z wiekiem„, która występuje z powodu nadprodukcji „wadliwych” naczyń krwionośnych w siatkówce. Dlatego też zahamowanie produkcji tych naczyń krwionośnych opóźnia degenerację siatkówki i rozwój ślepoty. Obecnie istnieją trzy zatwierdzone leki anty-VEGF do tego zastosowania, a mianowicie ranibizumab, aflibercept i brolucizumab. Leki te wymagają jednak długotrwałych, a być może dożywotnich, zastrzyków wewnątrzgałkowych (w oku) w krótkich odstępach czasu; co może być niewygodne dla wielu pacjentów – zwłaszcza biorąc pod uwagę, że jest to jedynie sposób na opóźnienie postępu choroby, a nie trwałe leczenie.
• Terapia fotodynamiczna (z użyciem barwnika Verteporfin): Terapia ta jest również stosowana w mokrym AMD w celu spowolnienia postępu choroby poprzez celowanie w nieprawidłowe naczynia krwionośne w siatkówce. Terapia ta nie poprawia jednak wyników wizualnych, a jedynie opóźnia postęp choroby.

Jak widać, możliwości leczenia są ograniczone, a żadna z wymienionych metod leczenia nie rozwiązuje problemu zaniku siatkówki i/lub nerwu wzrokowego. Obecne metody leczenia mają na celu jedynie zmniejszenie uszkodzeń i/lub opóźnienie postępu choroby. To właśnie w tym obszarze terapia komórkami macierzystymi pojawiła się w ciągu ostatnich kilku lat jako potencjalna nadzieja na leczenie zwyrodnienia siatkówki i / lub zaniku nerwu wzrokowego po sukcesie w leczeniu wielu innych zaburzeń neurologicznych, takich jak porażenie mózgowe i autyzm.

ONA diagnozuje się poprzez szerokie badanie okulistyczne, które może obejmować:

1. Badanie pola widzenia: defekty pola widzenia w neuropatiach nerwu wzrokowego mogą przybierać różne formy, w tym defekty centralne, rozproszone, łukowate i podłużne. Wzorzec defektu pola widzenia nie jest specyficzny dla żadnej etiologii i prawie każdy rodzaj defektu pola może wystąpić w każdej neuropatii nerwu wzrokowego. Jednak wady wysokościowe są częstsze w niedokrwiennych neuropatiach wzrokowych, a wady centralne lub cecocentralne często towarzyszą toksyczno-żywieniowym i dziedzicznym neuropatiom wzrokowym.
2. Badania elektrofizjologiczne: Wzrokowe potencjały wywołane (VEP) są często nieprawidłowe w neuropatiach wzrokowych. Chociaż VEP nie jest konieczny do rozpoznania neuropatii nerwu wzrokowego, może być przydatny u pacjentów z wczesną lub subkliniczną neuropatią nerwu wzrokowego, którzy mogą mieć prawidłowe reakcje źrenic i brak dostrzegalnych zmian tarczy nerwu wzrokowego w badaniu klinicznym.
3. Optyczna koherentna tomografia: stosunkowo nowa technika wykorzystująca światło o niskiej koherencji do penetracji tkanki i kamerę do analizy odbitego obrazu. Wykonując okrężne skany wokół głowy nerwu wzrokowego, można analizować perypapilarną warstwę włókien nerwowych. Jest to przydatne w obserwacji pacjentów z zapaleniem nerwu wzrokowego, urazową neuropatią nerwu wzrokowego i dziedziczną neuropatią nerwu wzrokowego Lebera

Objawy ONA często obejmują widzenie tunelowe (znane również jako scotoma), niewyraźne widzenie i utratę innych pól widzenia. Wady te są diagnozowane przy dalszym badaniu z wykorzystaniem wyżej wymienionych technik.

Przyczyna ONA zależy od rodzaju występującej atrofii:

• Demielinizacyjne ONA, znane również jako zapalenie nerwu wzrokowego, występuje w warunkach takich jak stwardnienie rozsiane i innych warunkach demielinizacyjnych i zapalnych. Pacjenci często prezentują szybką utratę widzenia w jednym oku, która może być utratą części lub całości pola widzenia.
• Niedokrwienne ONA wynika z okluzji naczyń krwionośnych zaopatrujących nerw wzrokowy i może wystąpić w takich stanach jak zapalenie naczyń, olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic, ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń oraz reumatoidalne zapalenie stawów. U pacjentów z niedokrwiennym ONA dochodzi do szybko postępującej utraty wzroku, często w górnym aspekcie pola widzenia.
• Traumatyczne ONA wynika z bezpośredniego urazu nerwu wzrokowego, często w wyniku działania tępego narzędzia lub wypadków, takich jak kolizje samochodowe.
• Zapalna ONA, znana również jako neuropatia naciekowa, powoduje zniszczenie nerwu wzrokowego w wyniku miejscowej inwazji nowotworów, infekcji i procesów autoimmunologicznych, takich jak sarkoidoza.

Nerw wzrokowy to nerw zaopatrujący siatkówkę – neurologiczną część oka odbierającą różne obrazy wizualne i przekazującą je do mózgu. Nerwy wzrokowe przekazują zatem obrazy wizualne z oka (siatkówki) do mózgu w celu ich przetworzenia i analizy. Zanik nerwu wzrokowego (ONA) to w zasadzie śmierć lub stopniowa degeneracja nerwu wzrokowego. Może wystąpić z przyczyn dziedzicznych, endokrynologicznych/metabolicznych, guzów mózgu/oczu (np. guzów przysadki), chorób neurologicznych (np. stwardnienia rozsianego), urazów głowy lub z powodu różnych zaburzeń siatkówki – co zostanie omówione poniżej. Zanik nerwu wzrokowego jest zwykle nieodwracalnym stanem przewlekłym i występuje tylko po okresie odwracalnych nieprawidłowości nerwu wzrokowego (1).

Zaburzenia siatkówki to osobna grupa schorzeń, które w dłuższej perspektywie mogą prowadzić do zaniku nerwu wzrokowego. Najczęściej spotykanym zaburzeniem siatkówki jest zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (AMD), które odpowiada za prawie 10% wszystkich przypadków ślepoty. Różne czynniki ryzyka często zwiększają ryzyko rozwoju zwyrodnienia plamki żółtej, w tym palenie tytoniu, cukrzyca i choroby układu krążenia (2). Pomimo tego, że oba schorzenia są odrębne, jeśli chodzi o przyczyny, obie mają tę samą ścieżkę degeneracji i objawów, dlatego zostaną omówione razem w odniesieniu do terapii komórkami macierzystymi.

Zanik nerwu wzrokowego i zwyrodnienie plamki żółtej zwykle zaczynają się od okresu bez objawów, w którym zaburzenie nerwu wzrokowego jest nadal w odwracalnym stadium uszkodzenia. Objawy zaczynają się jednak rozwijać, gdy dochodzi do zajęcia dołka – najbardziej krytycznej części siatkówki odpowiedzialnej za widzenie centralne. Po tym etapie zaczynają pojawiać się objawy. Objawy obejmują niewyraźne lub zniekształcone widzenie, zmniejszoną ostrość wzroku, zmniejszone pola widzenia, upośledzone widzenie kolorów, upośledzone widzenie w nocy i / lub w świetle oraz oczopląs – lub nieprawidłowe mimowolne ruchy gałek ocznych (1-3).

Mechanizmy, dzięki którym komórki macierzyste dostarczają swojego działania regeneracyjnego są :

• Wydzielanie czynników neurotroficznych przed lub po różnicowaniu. MSC uwalniają pewne neurotroficzne czynniki wzrostu, w tym neurotroficzny czynnik pochodzenia mózgowego (BDNF), które mogą zapewniać neuroprotekcję.
• Wstrzyknięcie MSC może skutkować działaniem przeciwzapalnym, zwiększając tym samym regenerację neuronów zlokalizowanych w obrębie nerwu wzrokowego.

Poniższe czynniki mogą wpływać na odpowiedź pacjenta na terapię komórkami macierzystymi, a my w Beike Technology zajmujemy się każdym z nich, aby zapewnić najwyższą skuteczność przy użyciu możliwie najbezpieczniejszej procedury.

• Dawka/liczba komórek macierzystych: Im wyższa dawka komórek macierzystych – oczywiście w określonych granicach – tym lepsza odpowiedź. W Beike Technology podajemy optymalną dawkę około 120-400 milionów komórek (w zależności od wagi i wieku pacjenta) osobom z różnymi schorzeniami oczu.
• Droga/metoda podania: Jak wspomniano wcześniej, badania wykazały, że połączenie wstrzyknięcia dokanałowego (poprzez nakłucie lędźwiowe bezpośrednio do płynu mózgowo-rdzeniowego) z tradycyjną drogą dożylną zapewnia lepszą odpowiedź niż podawanie samych zastrzyków dożylnych (co powoduje, że komórki macierzyste przed dotarciem do mózgu trafiają do innych narządów niż mózg). Wiele badań wykazało korzyści płynące z innych dróg wstrzykiwania komórek macierzystych bezpośrednio do chorego oka; w tym: Retrobulbar, wewnątrzgałkowe i doszklistkowe. Dlatego w Beike Technology stosujemy jednocześnie drogę dożylną i dokanałową. U niektórych wybranych pacjentów możemy dodatkowo zalecić dodatkowe wstrzyknięcia pozagałkowe w celu uzyskania maksymalnej skuteczności; przy jednoczesnym zapewnieniu jak najmniejszych możliwych skutków ubocznych lub toksyczności.
• Rodzaj stosowanych komórek macierzystych: Jak wspomniano wcześniej, zarówno komórki macierzyste pochodzące ze sznura pępowinowego, które wykorzystujemy w Beike Technology, jak i komórki macierzyste szpiku kostnego mają lepiej udowodnioną skuteczność w zaburzeniach nerwu wzrokowego i siatkówki w porównaniu z innymi rodzajami komórek macierzystych.
• Czas przeszczepu komórek macierzystych: Jak wyjaśniono wcześniej, wczesna interwencja ma kluczowe znaczenie dla osób z chorobami układu wzrokowego. Dlatego zalecamy wczesną interwencję wkrótce po postawieniu diagnozy, w zależności od czasu wystąpienia objawów.
• Czas obserwacji: Znaczące korzyści z terapii komórkami macierzystymi u pacjentów z chorobami nerwu wzrokowego i siatkówki zaczynają pojawiać się około 4 tygodnie po terapii komórkami macierzystymi, a większość osób osiąga pełny potencjał około 6 do 12 miesięcy po leczeniu – po czym efekty ulegają spłaszczeniu. W Beike Technology, nawet po wypisaniu ze szpitala, zapewniamy pełny program obserwacji rozpoczynający się już po miesiącu i trwający do roku po przeszczepie. Masz pełny dostęp do naszego profesjonalnego zespołu nawet po opuszczeniu naszego centrum.

Oczywiście żadne leczenie nie jest pozbawione powikłań, a terapia komórkami macierzystymi jest taka sama. Jednak pomimo swojej nowości, terapia komórkami macierzystymi ma ograniczone skutki uboczne, jeśli jest stosowana prawidłowo, z porównywalnymi ogólnymi skutkami ubocznymi do tych doświadczanych podczas regularnej transfuzji krwi lub przeszczepu obcego narządu (np. reakcje alergiczne, odrzucenie komórek lub gorączka). Ponadto, w badaniach dotyczących terapii komórkami macierzystymi w chorobach nerwu wzrokowego i siatkówki, nie odnotowano żadnych znaczących skutków ubocznych, a żadne z nich nie zagrażały życiu ani nie miały długotrwałych konsekwencji. Były one również łatwo kontrolowane medycznie w momencie ich wystąpienia (11).